| |
HAVA
Hava kirliliği, ülkemizde 1990'lı yılların başında fosil yakıtların fazla kullanımından dolayı özellikle kent merkezlerinde etkisini göstermiştir. Türkiye genelinde olduğu gibi KARS İlinde de 1998 yılları arasında etkili olmasına karşın son yıllarda SO2 ve PM değerleri Kısa Vadeli Sınır Değerler (KVS) ve Uzun Vadeli Sınır Değerlerinin (UVS) altında kalmıştır.
İlimizde yılın sekiz ayında ısınma amacıyla kaloriferler ve sobalar yanmaktadır. Bu sebeple ısınmadan kaynaklı bir hava kirliliği görülmektedir.
İlimizin Topoğrafik özelliği nedeniyle kış mevsiminde inversiyon olayı yoğun bir şekilde görülmektedir.Ancak bakanlığımızca Hava kirliliği derecelendirilmesi için belirlenen standart değerler bilinmediğinden hangi kategoride değerlendirileceği belirsizdir.
İlimiz, Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü'nün 2004/4 nolu genelgesi gereğince ikinci dereceden kirli iller kapsamında değerlendirilmiştir.
İlimizde 1996-2005 yılları arasında yapılan PM ve SO2 aylık ortalamaları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Isınmada Kullanılan Yakıtlar
Kars İl Merkezinde, konut ve iş yerlerinin ısıtılmasında yakıt olarak; ithal kömür, yerli kömür, kalorifer yakıtı ve organik yakıt kullanılmaktadır. 2004/3,2004/2, 2003/2 nolu Mahalli Çevre Kurulu kararları ile Kars Şeker Fabrikasında Fuel-oil No: 6 kullanılmasına izin verilmiştir. İlimizin ihtiyacı olan kömür Trabzon, Hatay, Artvin, Zonguldak illerinden temin edilmektedir.
Düşük kalite yakıt kullanımından kaynaklanan hava kirliliğini önlemek amacıyla;
06.06.2002 tarih ve 3 nolu Mahalli Çevre Kurulu kararlarıyla ilimizde hava kirliliğinin önlenmesi ve hava kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla ısınma,sanayi ve enerji üretiminde yerli ve ithal kömürlerde, kömür briketlerinin özellikleri belirlenmiş olup, bu konuda kömür satış yerlerine kış sezonu boyunca etkin bir denetim yapılarak uygunsuz kömür satışının engellenmesi yönünde önemli bir çalışma başlatılmıştır.
2002-2003 kış sezonunda ilimiz merkezinde bulunan 23 kömür satış yerine rutin denetimler yapılmış ve bunlara satıkları kömürlerle ilgili olarak Kömür Uygunluk Belgesi verilmiştir.
04.12.2003 tarih ve 7 nolu Mahalli Çevre Kurulu kararları ile Belediye ile işbirliğine gidilerek iki motorize ekip oluşturulmuş ve 24 saat çalışma esasına göre 2003-2004 kış sezonunda çalışmaların boyutu genişletilerek konut, işyerleri ve kamu kurumlarında toplam 133 kalorifer kazanına denetim yapılmıştır. Bu denetimlerde özellikle ateşçi belgesinin olup olmadığını, kullanılan yakıtın uygunluğuna bakılmış, yakma teknikleri hakkında bilgi verilmiş, kömürlü ve brülörlü kazanların kullanılma talimatları dağıtılmış ve gerektiğinde yakıttan numune alınarak analizinin yaptırılması sağlanmıştır.İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile işbirliğine gidilerek ateşçi belgesi olmayan kalorifer ateşçilerine kurs düzenlenerek büyük bir çoğunluğunun ateşçi belgesi alması sağlanmıştır.
Ayrıca aynı tarih ve sayılı Mahalli Çevre Kurulu kararlarıyla kamu kurum ve kuruluşlarınca alınan sıvı yakıtlarda Müdürlüğümüz elemanları gözetiminde numune alınarak analizlerinin yaptırılması ve analiz sonuçlarının Müdürlüğümüze gönderilmesi istenmiştir. Müdürlüğümüz bünyesinde hizmete sokulan ALO 181 Çevre Hattı aracılığı ile kamu kurumlarının ve vatandaşların çevre ile ilgili karşılaştıkları sorunları daha çabuk bir şekilde Müdürlüğümüze ulaştırmaları sağlanmıştır.
2004-2005 Yılı kış sezonunda Müdürlüğümüzün hava kirliliği ile yaptığı mücadeleği Çevre Koruma Vakfı tarafından Müdürlüğümüze alınan 5 adet Hava Kirliliği Ölçüm Cihazıyla sağlam bir zemine oturtmuştur. Bu Müdürlüğümüzün Hava Kirliliği ile mücadele konusunda yapmış olduğu en önemli çalışmalardan sayılabilir. 6 noktaya yerleştirilen cihazlarla (cihazlardan biri İl Sağlık Müdürlüğü'ne aittir) günlük hava kirliliği (SO2 ve PM) ölçümüne başlamış ve İlimizin mevcut hava kirliliği konusunda net bilgiler elde edilmiştir.
Endüstriyel Emisyonlar
Kars Merkez İlçede bulunan Şeker Fabrikası, Yem, Çimento, Üçyıldız Değirmen Taşı, Bilgir Kardeşler Plastik Enjektör, Doğu Metal Fitinks fabrikaları birinci ve ikinci sınıf Gayri sıhhi müesseseler tapsamındadır. Hava Kalitesi Korunması Y önetmeliğinde belirtilen 8/A grubuna girmektedir.
Şeker Fabrikası emisyon ölçümlerinde yanma gazlarında SO2 konsantrasyonu Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinde verilen sınır değerin üzerinde ölçülmüştür. Ancak bu parametrenin yüksek gözlenmesinin nedeni, yakma sisteminden değil, rafine çıkışında kükürt oranı yüksek olan 6 numaralı fuel-oil kullanılmasındandır.
Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar
Hava kirliliğine neden olan en önemli etkenlerden biride Motorlu taşıtlarından kaynaklanan emisyonlardır. Egzozlardan yayılan CO, NO, Hidrokarbonlar ve Pb hava kirliliğinin yaklaşık %40'ını oluşturmaktadır.
Çevre Kirliliği açısından önemli etkiye sahip olanmotorlu taşıt egzoz emisyonlarında ki zehirli bileşiklerin oranı %1 civarıdadır. Bunlardan en önemlisi kurşun (Pb) bileşikleridir. Benzinle çalışan taşıtlardan kaynaklanan kurşun, ortama yayılıp doku, kemik, kan dolaşımı ve sinir sisteminde önemli olumsuzluklara neden olmaktadır.Doğal çevrede inorganik metal olarak bulunan kurşun, buharlaştığında havada kurşun okside (PbO) dönüşür. Kurşu oksidin en az 10 gün havada kalabildiği ve kurşun taneciklerinin %75'inin 0.9 um'den küçük olduğu bilinmektedir.
Motorda oluşan vuruntuya karşı direnci artırmak için benzinin oktan sayısı ve yakıtın kalitesini yükseltmek amacıyla benzine ilave edilen kurşun, normal benzinde 130-150 mg/l, süper benzinde 400 mg/l ve kurşunsuz benzinde 13 mg/l olarak bulunmaktadır. Benzinle çalışan motorlu taşıtın, yılda ortalama 1.5 kg kurşun atmosfere verdiği düşünüldüğünde, biryılda tonlarca kurşunun solunmak üzere emisyon halinde atmosfere yayıldığı gerçeğiyle karşı karşıya kaldığımızı unutmamalıyız.
İlimiz de daha önceleri İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yürütülen Egzoz Emisyon Ölçümü, 18.04.2002 tarihi itibariyle Çevre Koruma Vakfı tarafından yapılmaya başlanmıştır.
SU KAYNAKLARININ KİRLİLİĞİ VE ÇEVREYE ETKİLERİ
Yeraltı Suları
İlimizdeki yer altı sularını kirleten husus; Cumhuriyet köyü yakınlarında bulunan kum eleme tesislerinin malzeme temin amacıyla havzanın har tarafı tahrip edilmektedir. Dolayısıyla malzeme alınan yerler sazlık ve bataklık haline gelmektedir. Bu durum Kars'ın içme suyunu karşılayan kuyuların ve yer altı suyunun kaynağı olan Kars çayı havzasını kirletmektedir. Bunun nedenle kum eleme tesisleri için ruhsat almak zorunlu hale gelmiştir.
Akarsularda Kirlilik
İlimizde akarsu olarak Kars Çayı bulunmaktadır. Akarsu kalitesinin tespiti ve kirlilik parametrelerini belirleyecek herhangi bir çalışma yapılmadığı, ancak DSİ 24. Bölge Müdürlüğü tarafından İlimizde bulunan dere ve çaylara yapılan kirlilik sınıfı tespiti Tablo D-2'de verilmiştir.
Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik
İlimizde Çıldır Gölü (bir kısmı Ardahan İli sınırlarında yer alır ) Aygır Gölü, Kuyucuk Gölü ve Turna gölleridir. Bu doğal göllerin yanında tek yapay göl ise Arpaçay Baraj gölüdür. Göllerin aylık, mevsimlik ve yıllık kirlilik durumları belirleyecek herhangi bir çalışma bulunmamaktadır
GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM
Gürültü
Gürültü “insan ve toplum üzerinde olumsuz etkiler meydana getiren istenmeyen sesler” olarak tanımlanır. Ses; titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında yaptığı dalgalanmalar ile oluşan ve her insanda işitme duyusunu uyaran fiziksel bir hadisedir.
dBA : İnsan kulağının en hassas olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir ses değerlendirilmesi birimidir.
Gürültü Kaynakları
Gürültü kaynakları, nicelik ve nitelik bakımından yaşam düzeyinin yükselişine paralel olarak artmıştır.
a) Trafik gürültüsü
b) Endüstri kuruluşları ve imalathanelerden kaynaklanan gürültü
c) İnşaat gürültüsü
d) Yerleşim alanlarında oluşan gürültü
e) Havaalanları yakınında oluşan gürültü
Trafik Gürültüsü
Trafik araçlarında kaynaklanan gürültü; karayolunda hareket eden araçların hava ve yerle olan temaslarından doğan sürtünme ve motorların çalışmasından lkaynaklanan gürültüdür.
İlimizde 2003 yılı aralık ayında alınan ölçüm cihazı ile 2004 yılında gürültü ölçüm çalışmaları başlamıştır.İl merkezinde gürültü haritası cıkarılması çalışmaları yapılmaktadır.
Endüstri Gürültüsü
İlimizde bulunan sanayi bölgeleri il dışında olduğundan buralarda oluşan gürültüden kentli pek etkilenmemektedir.
İnşaat Gürültüsü
İlimizde inşaat sektörü son yıllarda ilerleme göstermekle birlikte hem inşaat mevsiminin kısa olması hemde İnşaat alanlarının genellikle şehir merkezinin dışına doğru yoğunlaştığından ve inşaat gürültüsü süreklilik göstermediğinden dolayı bu alanda herhangi bir ölçüm çalışması yapılmamıştır.
Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler
Diskotek, dans salonları, lunapark, piknik yerleri, düğün salonları, açaık hava sinemaları gibi kamuya açık yerlerde oluşan gürültü çeşididir.İlimiz merkezinde bulunan eğlence yerleri denetlenmiştir. Bunların 8 adedine gürültü kontrol monitörü taktırmaları sağlanmıştır.
Havaalanları Yakınlarında Oluşan Gürültüler
Kars ilindeki havaalanı kentin dışında olmuş olup, şehir merkezine uzaklığı 6 km dir. Havaalanı kentin dışında olduğu için uçakların iniş ve kalkışları sırasında çevreye gürültü yönünden zarar verme durumu yok denecek kadar azdır.
ATIKLAR
Evsel Katı Atıklar
Kars, gerek konumu itibariyle yerleşim açısından ve gerekse mevsim itibariyle sosyo-ekonomik yönleri ile farklı değişiklikler göstermemektedir. Mevsimin aşırı karasal olması, halkı atıkları yakıt olarak kullanmaya yöneltmiştir.
Ülkemiz de bu güne değin katı atıklar konusunda yürütülen uygulamalar, beli tarzda plansız ve prensipsiz yürütülmesine karşın, çevreye verdiği zararın fark edilmesi ile son yıllarda özellikle büyük şehirlerde geniş kapsamlı katı atık projeleri uygulamaya alınmakla beraber, küçük şehirlerde bu tarzda bir uygulamaya başlanılamamıştır. Bu nedenle Kars genelinde de katı atık toplama ve depolanması en genel anlamda yapılmaktadır.
Şehrin evsel katı atıkları, şehir merkezine yaklaşık 5 km. uzaklıkta Arpaçay yolu üzerinde Karadağ Burnu Mevkii'nde depolanmaktadır. Gün içinde ortalama 100 ton evsel katı atığın toplandığı tahmin edilmektedir. Bu çöplerin toplanması için 9 adet sıkıştırmalı kamyon (yaklaşık 4 ton kapasiteli), 4 adet damperli kamyon (2'si 10 tonluk, 2'si 5 tonluk) ve 1 adet traktör olmak üzere 14 araç çalışmaktadır.
Toplanan evsel nitelikli katı atıklar mevcudiyet açısından özellikle kış aylarında kül ve cüruf içermektedir. Halk atığını evlerinde ısınma amaçlı olarak kullandığından kışın organik atık miktarı azalmaktadır.
Depo alanına dökülen katı atıklar içersinde geri kazanılabilir cam, kağıt, plastik ve tenekeler bir kısım şahıslar tarafından ayırt edilerek toplanmaktadır. İlkel ayırma yöntemi sayesinde az da olsa bir miktar maddenin düşük miktarda geri kazanılması mümkün olmaktadır.
Tehlikeli ve Zararlı Atıklar
Belediye mücavir alanı içerisinde üç adet fabrika faaliyet göstermektedir. Bunlar Çimento, Yem ve Şeker fabrikalarıdır. Çimento fabrikası atıklarını kendisi bertaraf etmektedir. Şeker fabrikasının evsel atıkları belediye tarafından toplanarak deponi alana nakledilmektedir. Endüstriyel atıklarını ise dinlendirme havuzunda beklettikten sonra çıkan çamuru arazide kurutarak toprak revizyonunda kullanmaktadır. Yem fabrikası ise katı atıklarını belediye vasıtası çöp depolama alanına dökmektedir.
Tıbbi Atıklar
Hastane ve sağlık ocaklarından toplanan özel atıklar çöp deponi alanının ayrı bölgesinde düzensiz olarak depolanmakta olup, gömülerek ve üzeri dolgu ile örtülmesi sağlanmaktadır.
Yapılan Anket çalışmalarında sağlık kuruluşlarında tıbbi atıkların ünite içerisinde ayrı toplandığı ancak kullanılan konteynırların Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği'ne uygun olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca Tıbbi atıklar yönetmeliğe uygun olarak bertaraf edilmemektedir.Yetkililerden alınan bilgiler doğrultusunda sağlık kuruluşlarının bir kısmının hastane atıklarını kalorifer kazanlarında yakarak bertaraf ettikleri öğrenilmiştir.
Tıbbi atık miktarı sağlık kuruluşlarında birbirine göre önemli farlılıklar gösterir. Bu farklılık, sağlık kuruluşunun büyüklüğüne sahip olduğu hizmet birimine ve hastenenin türüne bağlıdır. Örneğin, hastanelerde tııbı atık kapsamındaki atıkların büyük bir kısmı ameliyat sayısı atık miktarında farklılıklar meydana getirir. Dolasıyla tıbbı atık miktarının doğru olarak belirlenmesi için her sağlık kuruluşu tarafından detaylı bir çalışma yürütülmelidir.
MADENLER
Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler
Sanayi Madenleri
limizde bulunan alçı taşı müteahhit firma tarafından işletilmektedir. Kil taşı üretimi delme patlatma yöntemiyle yapılmaktadır, 2400000 ton muhtemel rezervi bulunmaktadır, 16/1 sayılı taşocağı ruhsatlı olan işletmede 12 işçi çalışmaktadır, çimento hammaddesi olarak kullanılmaktadır. Kireçtaşı galeri ve delme-patlatma yöntemiyle üretilmekte, görünür rezervi 3 890 533 tondur, 6951 sayılı maden işletme ruhsatlı olan galeride 30 işçi çalışmaktadır, çimento hammaddesi olarak kullanılmaktadır. Tras (traki andezit) galeri ve delme-patlatma yöntemiyle üretimi yapılmaktadır, görünür rezervi 1400000 tondur, galeride 12 tane işçi çalışmaktadır, çimento katkı hammaddesi olarak kullanılmaktadır.
Madencilik Faaliyetlerinini Çevre Üzerindeki Etkileri
Madencilik faaliyetleri, Müdürlüğümüz tarafından 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 10'uncu maddesine dayanılarak hazırlanmış olan ÇED Yönetmeliği kapsamında denetimler yapılmaktadır.
|
|
